COUSAS DO CORAZÓN E COUSAS DA RAZÓN por Tresillo

Como membro fundador e asiduo articulista e visitante deste noso blogue asistín con interese a esta dura controversia (na cal estou implicado de parte) que surxíu a partires da tamén máis que controvertida caricatura referida aos dous principais iconos das nosas dúas máis importantes festas e referentes culturais locais de hoxe en día, é dicir, a Maruxaina e o Castrón. Lonxe de verter unha opinión desde a víscera, quixera facer unhas sanas reflexións sobre o asunto sen ánimo de polémica e co obxectivo de conformar unha visión o máis ampla posible sobre a discusión.
Antes de nada, quixera advertir que as miñas intervencións non son precisamente o paradigma da síntese nin tampouco da sinxelez conceptual...o que de ordinario coñecemos como "ser un pedante". Logo animo a ler o artigo con paciencia, cun bo café ao lado e, para os cegatos, cun litro de "Vixpring".
En primeiro lugar quixera, de xeito breve, facer fincapé sobre unha idea xenérica acerca da liberdade e, máis concretamente, sobre a liberdade de expresión. Todos sabemos que esta última consiste no dereito de cada individuo a expresar mediante a palabra, escrita ou falada, ou por calquera outro medio, os seus pensamentos e ideas. Agora ben, a liberdade de expresión ten os seus límites. Esta non pode permitir divulgacións vexatorias contra as persoas nin tampouco facer apoloxía do terrorismo ou, pola mesma, producir agresións aos bens da personalidade, sexa a intimidade, o honor e a integridade e indemnidade sexual.
Volvendo ao plano do conreto, alguén podería considerar que a caricatura citada é un uso absolutamente excesivo da nosa liberdade de expresión. Sen embargo eu considero que esto non é así. Desde unha perspectiva racionalmente práctica, con ela non se esta agredindo a persoa concreta algunha, é decir, a alguén con nomes e apelidos. Non cabe honor nin intimidade máis alá do estrictamente persoal ou, de xeito máis extensivo pero menos liberal, familiar. Mesmo que a Maruxaina sexa un icono, un logotipo ou, mesmo, unha marca, sobre ela non se poden proxectar dereitos personalísimos que só se poden predicar da dignidade do home e da muller de forma exclusiva. Sei que se me podería argumentar que tras da mesma idea da mitolóxica serea dos Farallóns hai un colectivo social, entendido como conxunto de cidadáns, que a sinten e a queren e que representa un símbolo de unión de tal colectivo que se quere proxectar, dalgún xeito, ao mundo que o rodea para integrarse nel. Sei que todo eso é certo e, mesmo, admirable. Agora ben, non se poden sacralizar elementos símbolicos ata o punto de non poder ser obxecto de crítica, de mofa, burlao ou, a sensu contrario, de eloxio, admiración ou mesmo adhesión. Todos os días contemplamos elementos satíricos e burlescos en medios públicos como a TV, a radio ou os medios de prensa escritos. Se sacralizaramos todos os iconos, símbolos e ideas do mundo, a liberdade de expresión quedaría nun mero formalismo carente de contido, a democracia quedaría pendurada do pau do sectarismo ou a barbarie é, seguramente, o dogmatismo e a imposición disfrazada de corrección política campearía as súas anchas. É por eso que non se poden condear artículos ou creacións aparentemente ofensivas contra símbolos ou iconos relixiosos, ideolóxicos, sociais ou culturais, detrais dos cales sempre hai un menor ou maior colectivo social aos cales representa. Só certos elementos símbolicos, case sempre referidos ao Estado, son protexidos pola lei. Cabe aclarar esto para entender que non é o mesmo facer unha caricatura dunha persoa privada atentando contra o seu honor e integridade moral que sobre un icono ou símbolo. Non é o mesmo poñer unha caricatura do deus cristián en determinada pose guerreira ou dictatorial (mesmo sexual) que facelo dunha da nai dun veciño en actitude pouco decorosa ou mesmo delictiva.
Pero por outra parte tamén quixera deixar clara outra cousa. Se ben creo que a caricatura é burlesca e provocadora tamén considero que non é, de ningún xeito, ilegal, nin inmoral. Opino que, dalgún xeito, se atentou contra algo que para min cobra certa importancia e que cada vez cobra menos para a sociedade en que vivimos. Falo das emocións. Se cabe algunha desculpa non é á Maruxaina en si mesma, nin tampouco a esa idea de San Ciprián, tampouco aos mariñeiros (a súa patrona ata onde chego é a Virxe do Carme). Se cabe algunha desculpa, sen corrección do feito en si, nin perdón polo pecado orixinal e a baixada dos ceos á terra,...decía, se cabe unha desculpa sinceira é a todos e cada uns dos veciños do noso pobo veciño (parte do noso Concello común), comprendidos na súa concreta individualidade e personalidade. Cabe, si, sempre que dalgún xeito sentiran que os seus corazóns foron traspasados por unha espiña emocional ao contemplar na súa retina algo que "racionalmente" conmoveu os seus instintos máis primixenios ou profundos. Cabe unha desculpa por esa posible ou hipotética ferida que sempre é resultado deste tipo de manifestacións. Eu (e nós en xeral, creo) asumimos esa consecuencia e esa responsabilidade.
Agora ben (e para rematar) nin moito menos imos deixar de expresarnos con liberdade. Non vamos deixar de satirizar aquelo que consideremos oportuno e non agreda a persoas concretas con nome e apelido. Non consideramos sagrado nada que non sexa persoa física e privada: nin políticos e funcionarios no desempeño do seu cargo ou función (que para eso son persoas públicas), nin símbolos relixiosos, pagáns nin de calquera tipo, nin sociedades empresariais na consecución destructiva (delictiva) ou carente de ética do seu obxecto mercantil, nin películas, actores, directores e demais farándula no desempeño do seu traballo, nin libros nin os seus respectivos autores, nin futbolistas nin clubes. Se por eso temos que ser condeados a algo parecido a unha fogueira aceptámolo e asumímolo. Se por eso temos que ser desprezados e mesmo ameazados, aceptámolo e asumímolo, agora ben, non o comprendemos. Non podemos comprender a intolerancia, a soberbia e o rencor. Entendemos certa indignación fronte a algo que só subxectivamente e emocionalmente pode ser entendido como de mal gusto pero non podemos comprender respostas esaxeradas, moito menos violentas, derivados de tales sentimentos. A emoción non pode subsumir á razón aínda que a primeira nazca dunha causa absolutamente racional. Perdoen polo patético exemplo pero é moi gráfico: que o meu equipo sexa satirizado polo xornal de cabeceira do equipo rival poderá producir en min certo desdén e indignación pero, en ningún caso pode espertar en min odio, rencor ou desprezo, sei os límites e o alcance e importancia que supón tales manifestacións. Teñano claro, non é mellor amigo aquel que pensa coma ti senón aquel que te respeta tal e como ti eres a nivel persoal.
Para finalizar, apelo á palabra mesurada e ao tono satírico e humorísito(de un e do outro lado), ao diálogo e a confrontación de ideas e puntos de vista. Este é un foro aberto e libre, para todos, sen diferencias. Se alguén quere escribir un artigo ou colgar algunha imaxe, sempre que non agreda a ninguén a título persoal aquí esta o noso correo e será publicado de bo gusto: quemeimportaamin@gmail.com. Non é preciso poñer o nome no artigo. Si é preciso saber quen é con nome e apelidos aínda que nunca se desvelara a súa identidade senón se desexa. Só precisamos un seudónimo, un artigo, unha imaxe se desexa para acompañar o artigo e será publicado o máis rápido posible.

Unha forte aperta a todos...