Establecerei como premisa que a min, personalmente e de xeito xeral, o "nobre arte da tauromaquía" non me produce excesivo interese; sen embargo, hai aspectos moi particulares na mesma que si me xeneran certa inquietude. En primeiro lugar plantéxome se realmente a "tauromaquía", per se, é unha arte ou non. Eu considero que si, porque se ben calquera "arte" é unha manifestación da actividade humana mediante a cal se expresa unha visión personal e desinteresada que interpreta o real ou o imaxinado con recursos plásticos, lingüísticos ou sonoros, a materialización nunha praza de touros dunha lidia implica a realización dunha serie de movementos que traspasan o sentido do "técnico" e erixense en verdadeiros "símbolos" e "metáforas" que conforman unha obra cun comezo, cun desenrolo e cun final prestablecido, a morte. É, ao igual que a poesía, a pintura ou a música, existindo instrumentos e técnicas diversas, nunca se poden ver dúas obras iguais, máis se cabe porque dificilmente un toureiro non pode plaxiar ningunha obra anterior pola propia natureza da acción. É e que neses minutos de expresión plástica do toureiro a través do touro, a obra artística levada a cabo adquire un derradeiro senso no que tanto a vida como a morte están presentes en todo intre, pois non caben futuribles e a improvisación preséntase como resposta ao propio instinto de supervivencia, do toureiro ou do touro.
Outra cuestión é si realmente este modo de expresarse artisticamente é un xeito, absolutamente anacrónico, de torturar a un ser vivo sen ningún tipo de xustificación. Neste senso, debemos plantexarnos se, ao marxe das especie humana, as outras especies animais teñen algún tipo de Dereito subxectivo, dito doutro xeito, son suxeitos de Dereito. Ao tenor do Dereito actual, en Europa en particular e no mundo en xeral, non cabe nin tan sequera intuír que un "animal" ten de xeito inherente algún tipo de Dereito fundamental (non esquezamos aquel deputado de Esquerda Unida que quería atribuirlle aos chimpances os Dereitos tipicamente humanos). Pero fóra do plantexamento puramente xurídico, ese que tanto menospreza a sociedade sobre todo por descoñecemento, dende unha perspectiva puramente ética considero que, se ben os animais sometidos a este tipo de "manifestacións" son "torturados" ata a morte, co correspondente sufrimento, o mesmo é analizado dende unha vertente "antropocéntrica". E é que cando falamos da "dor" animal, estamos asimilando que a forma de sentir e percibir a dor dos animais é igual que a nosa. Ninguén pode cuestionar que hai sufrimento por parte do touro nunha lidia, sen embargo ¿é posible pensar que o touro ten conciencia da propia dor ou simplemente sufre a dor e reacciona ante ela por puro instinto?. Trátase dunha pregunta con difícil resposta e non caben máis que razoamentos especulativos sobre a mesma. Pero é difícil imaxinar que un touro, unha formiga, unha serpe ou unha maragota teñen conciencia, mesmo da súa existencia. Non cabe dúbida de que o único ser que "só sabe que non sabe nada" é o ser humano, sendo o único animal que ten conciencia de si mesmo e das súas consecuencias. Logo, cando se afirma que o touro é "torturado", baixo o meu punto de vista deixase de observar unha importante componente da "tortura", a sicolóxica. Cando unha persoa é torturada, non só é lesionada fisicamente senón que o sufrimento síquico causado á víctima é a componente máis reprochable da acción do "torturador". Entón, sígome a preguntar, se o touro non ten conciencia, o touro carece de sique tal é como a entendemos os seres humanos, logo, dificilmente o concepto "tortura" pode ser aplicable. Si hai unha lesión, si hai un sufrimento puramente físico no touro, pero quen realmente sufre siquicamente, quen realmente ten remordementos, é o individuo "concienciado", "sensibilizado" para cos animais.
É desde esta última perspectiva onde radica a problemática. Pois a cuestión é si o ser humano debe protexer non só a esfera puramente "humana" a través do dereito, senón que o ser humano debe tender a protexer o "medio" que o rodea, partindo do feito que nese medio incardínanse os animais e que os mesmos son precisos para a nosa propia supervivencia. Eu teño claro que si, e nese senso o dereito mediombental e o dereito sobre a fauna tenden a protexer ese intereses, que non deixan de ser, claro está, intereses humanos. Pero o que si me parece cuestionable é o alcance desa protección, ata o punto de erixir elementos alleos á nosa especie en pé de igualdade que o ser humano, que a persona. Sen lugar a dúbidas, bastante difícil é materializar o dereito á igualdade e o resto de dereitos e liberdades fundamentais das persoas neste mundo cargado de inxustiza, como pretender tamén elevar a igual aquelo que non o é. Admiro profundamente á xente que ten sensibilidade para co resto das especies, porque sen a súa labor a maior parte delas extinguiríanse. Pero non olvidemos nunca que a súa protección é unha convención puramente humana, pois nun estado de natureza a "extinción" dunha especie é unha das posibles consecuencias que se pode producir no ciclo da vida. A única especie que superou a "lei do máis forte" foi a humana, e só dende o Estado de Dereito se pode cuestionar tal lei, mesmo sobre os animais.
Finalmente, logo de tanta extensión, dicir que o argumento da "tradición" como xeito de fundamentación da pervivencia da "festa", é unha pura falacia, pois desde logo existen tradicións culturais que son profundamente rexeitables desde unha perspectiva ética e, dende logo, xurídica. Só os relativistas, aqueles que estupidamente pensan que toda tradición e respetable polo xeito de selo poderían incurrir nesta lamentable falacia. Agora ben, eu si considero, digo, considero, que hai un argumento moi válido para defender o arte da tauromaquía. Neste mundo globalizado con principios exclusivamente economicistas, onde todo se reduce a unha simple variable que é a da rendabilidade, unha especie como o touro de lidia, o touro bravo das devesas, extinguiríase porque a súa "carne" non interesa no mercado. Logo, só cabe unha saída para que a mesma especie sobreviva, que a "festa" sobreviva e que nos deixemos de demagoxias plantexadas sobre criterios que confunden o ético co estético.
10 comentarios:
Tema polémico pero cun plantexamento de puta madre, Tresillo.
Estás no certo cando dis que non podemos falar de tortura, pois non só o animal non interioriza psiquicamente a dor que sofre, senón que tampouco hai unha verdadeira vontade de humillar, aterrorizar ou denigrar (aspectos que son necesarios para que un abuso se conforme como tortura) por parte do toureiro, que simplemente executa algo que entende como un arte; non hai vontade de ensañarse, senón que se concibe a tauromaquia coma unha loita "xusta" entre a forza e bravura do animal e o valor e intelixencia do toureiro. Para que haxa unha tortura ten que haber un desexo de "facer mal" (noutros casos o que existe é a extorsión, que busca máis ben un beneficio), e está claro que neste caso non se axusta ó que ocorre na praza. En todo caso, o máis grave non é o que pasa de cara ó público, senón as barbaridades que se lles fan antes, na súa preparación, mancándoos repetidamente co fin de cabrealos, axitalos e que saian como bestas, cando normalmente son animais bastante mansos. Xuridicamente non sei ata que punto pode ser isto punible; o debate da igualdade de dereitos entre o home e os animais non racionais tamén é complexo, e douche a razón en que hai certas e importantes diferencias. Pero que touro e humano non sexan totalmente comparables ou persoas xurídicas iguais, cos mesmos dereitos, non significa que olvidemos que en torno á esta festa se producen cousas lamentables (que son fundamentais para o desenrolo desta, pois se non o touro non embestiría), e que miremos para outro lado. Paréceme claro que a tauromaquia é, en todo caso, un arte é que certos toureiros teñen unha plasticidade evidente; seguro que pode ser moi emocionante, pero non participo como espectador porque a morte do animal e o seu sufrimento prolongado son necesarios e imprescindibles para a consumación do ritual (ó toureiro é por iso "matador"), cousa que me desencanta profundamente; por outro lado, sería tremendamente utópico pedir unha "faena" sen remate, sen morte do animal ou que o toureiro saíse á praza só con capote e sen muleta. A festa é así, e nese caso a tradición si é importante pois o resultante sería outra cousa moi distinta.
Non sei se o toureo é unha arte ou non, pero a min paréceme un pouco esaxerado comparalo coa música, a poesía ou o teatro. Si é un espectáculo que pode resultar máis ou menos vistoso, pero comparable máis ben a un deporte. Poderiamos dicir que é un deporte un tanto violento ou sangriento. En realidade ten bastantes similitudes cun espectáculo tan primitivo como era o circo romano. Á xente resúltalle entretido e emocionante o risco, a acción, a violencia...... Somos así, animais que desfrutamos coa estimulación dos sentidos, pero a estas alturas parece mentira que sigamos aceptando xeitos de diversión tan “inhumanos”.
Onde non concordo con vós é no que comentades da tortura, da interiorización do sufrimento animal. En principio, non é discutible que un touro sofre a dor física do mesmo xeito que un humano. Pero dende logo, hai igualmente tamén unha compoñente psicolóxica da dor. E hai moitos xeitos de probar isto. Está demostrado que os animais sofren o que se coñece como estrés ante situacións descoñecidas e que non poden controlar. Por exemplo, moitos paxaros ó ser atrapados e engaiolados desespéranse ata o punto de desplumarse eles mesmos e rematar morrendo sen máis motivo que a privación de liberdade e o temor que lles provoca ese entorno descoñecido. E é que todos os animais teñen unha forte percepción do perigo, sexa instintiva ou racional, e o feito de estar sometidos ó que eles entenden como situacións de perigo pode provocarlles traumas psicolóxicos. Isto podemos velo tamén con calquera animal doméstico, que se nos fixamos podemos comprobar que moitas veces teñen medo. Un can maltratado, despois de recibir unha malleira, conservará sempre un dano psicolóxico, un temor ós humanos ou a certas situacións concretas. Sen ir tan lonxe, moitos animais ó recibir curas tras un accidente ou unha enfermidade tremen de medo e en ocasións chegan a mexar por si. O que pretendo dicir e que todo ese longo proceso que comeza coa “estimulación” do touro para saír á praza e que remata coa súa morte ten que provocar no animal un sufrimento que vai máis alá do puramente físico. Aínda que non exista estrictamente intención de torturar, creo que o resultado é inevitablemente ese.
Pero, unha vez dito todo isto, o certo é que non importa demasiado se se trata ou non dunha tortura. Do que se trata é de maltrato animal, que xa está actualmente perseguido pola xustiza. Non hai ningunha diferencia entre a tauromaquia e as pelexas de cans ou de galos, que hai moito tempo que son ilegais. É SIMPLEMENTE INACEPTABLE CONVERTER NUN ESPECTÁCULO A MORTE DUN SER VIVO.
Penso que a tauromaquia sí é un arte porque expresa, gústenos ou non, unha visión do mundo. A comparación co deporte é máis ben errónea; coas pelexas de galos, moito máis. Neste caso hai todo un ritual e simboloxía, como pode haber, por exemplo, cando os arxentinos bailan o tango (os que saben, claro). Cando o bailan, expresan unha forma de sentir e de ser (e de seducir, sobre todo)... Hai unha linguaxe nese baile, igual que nos touros, que hai que coñecer para aprecialo totalmente (ainda que che pode gustar igual, por suposto). Resúltame difícil de explicar, pero penso que se me entende. Por iso me parece un pouco simplista iso que dis que á xente que lle gusta a tauromaquia é pola súa violencia, etc. etc. Haberá xente que vaia á praza polos motivos que dás, pero outros moitos (probablemente a maioría) si coñecen eses códigos, e van deleitarse coa plástica e beleza dos movementos que poda facer o toureiro, e pola calidade deste. Por outra parte, non nos equivoquemos; o espectáculo non é a morte, e a "loita", que, por outra parte, como diría Amarillo S., concíbese como un "baile". Se un toureiro demostra pouco valor e ataca ó touro, para entendernos, cual perro, sen asumir riscos, sen achegarse a él ou sen buscar unha estética, ése en seguida é silbado polo público. E no caso contrario, de considerarse que o touro tivo un comportamento "nobre" (ou sexa, valente), pode perdoárselle a vida, o que ocorre en contadísimas excepcións (unha vez de cada millón, supoño). Xa sei que non é solución pero o que quero é dicir é que debemos chamar ás cousas polo seu nome. A morte do touro non é o espectáculo, tampouco a súa sangue, senón tristemente, un final do ritual que se considera innegociable. Con todo isto eu non conveño e por iso non defendo a tauromaquia. Agora ben, non deberíamos ser tan reduccionistas; que ti non aprecies arte ningún non significa que non o haxa; e que estés en contra de que se manque ós animais non significa que podas dicir a tauromaquia sexa nada excepto unha masacre. Para xuzgar, primeiro hai que coñecer e buscar o fondo das cousas.
Eu podo entender que os toureiros demostran unha gran elegancia, valentía, axilidade…. Non digo tampouco que todo se reduza a pura violencia, nin que ese sexa o motivo polo que a xente vai ás prazas, senón que pode que acudan pola vistosidade e pola emoción do espectáculo. Pero sen embargo non vexo esa gran diferencia con respecto ó deporte, no que tamén se pode presenciar a destreza, a habilidade e outras capacidades dos deportistas, nun espectáculo emocionante e vistoso. Comprendo que as pelexas de galos teñen menos glamour que a tauromaquia, pero comparala co deporte é un piropo para esta.
Dende logo, volvo a dicir que creo que son meritorias, incluso admirables, as capacidades dos toureiros; pero eu non serei nunca capaz de disfrutar dun espectáculo de maltrato e agresión, que ten ademais irremediablemente como fin a morte.
Faltoume unha cousa por comentar: cando se fala dunha loita en igualdade de condicións..... non sei onde está tal igualdade. Ves, aí si que as pelexas de galos levan a dianteira. Se existira tal igualdade ningunha persoa asumiría ese risco voluntariamente.
Totalmente de acordo con Faragullas. Xogador de Chica non comparto a opinión de que para xuzgar haxa que coñecer e buscar o fondo das cousas.
Eu persoalmente tiven a sorte ou a desgracia de presenciar unha corrida onde toureaba o gran César Rincón e póidoche decir que, dende o meu punto de vista (aínda que non entenda nada), é denigrante.
Non me fai falla coñecer máis se os meus ollos están a ver as condicións lamentables nas que se encontra o animal ó final da corrida.
E iso de que non hai saña... pois anda que non se despachou a gusto Cayetano Rivera Ordóñez nunha das súas últimas corridas dando doce ou trece estocazos. Igual pola rabia de no ser el mejor e oir tantos abucheos non atinaba pero o touro non ten culpa. Esa sería unha das cousas que se poderían eliminar. Se non acertan á primeira co estoque, á segunda que utilicen a puntilla e así acaban antes o sufrimento.
E acerca de se é un arte ou non, paréceme un pouco esaxerado comparalo con iso do tango. Os que bailan tango, como ti ben dixeches, expresan unha forma de sentir e de ser; no mundo do toureo, os que expresan iso son os toureiros pero non os animais. Creo que a mellor comparación era co flamenco, no que non fan dano a ninguén, e non cos touros.
Esta é a miña humilde opinión dende a completa ignorancia.
A Pianista
Muller, que queres que che diga, así que para xuzgar non necesitas coñecer... Joder!!! Acabo de perder a inocencia... Quero dicir que, oe, é un pouquiño jodido criticar ós Beatles sen telos escoitado ou dicir que non che gusta o xamón só pola pinta que che ten. Coa túa afirmación, aínda me espera un peor futuro como historiador (antes o paro e agora isto), xa que, segundo dis, por moito que intente explicarlle á xente por que ocorreron as cousas como ocorreron, iso non serve de nada; eles xulgarán como lles dé a gana, e punto. Non hai que intentar comprender... Manda carallo!!!
Básicamente, Pianista, vexo que disintes polas mesmas razóns que Faragullas, así que contesto ós dous por igual. Creo que a comparación co deporte segue a ser, por moito que se negue, equivocada; sería como dicir, por exemplo, que asistir á festa da Queimada de Cervo (na súa totalidade, dende o mercado de pola mañá á representación da madrugada) é o mesmo que ir ver un partido da SD Cervo Sargadelos. Creo que hai claras diferencias. Quizáis deberíades volver a ler o que escribiu Tresillo, define bastante ben o que é a tauromaquia, e non teño ganas de volver a tolearvos co mesmo. Pero considero que novamente volvedes confundir as cousas; por que non podades ser capaces de disfrutar co toureo, xa que acontecen cousas que non vos gustan (é "denigrante", di a Pianista), non podedes consideralo simplemente un "espectáculo de maltrato e agresión"... o que facedes é partir dunha premisa moral (non me gusta que manquen e maten os touros), que non ten nada de malo, para acabar nun prexuízo (negarlle o carácter de arte, expresión cultural, como queirades chamarlle, á tauromaquia), que sí é algo negativo. Isto percíbese perfectamente cando a Pianista di que, en vista do sufrimento do touro, pensou que non tiña nada máis que comprender. Pois sí, é jodido de dixerir, a mín pásame, pero procuro non ser reduccionista e adaptar ás miñas conviccións sobre certos temas ó que a miña ética me ordena; sempre hai que procurar ir un pouquiño máis alá.
Bueno, Xogador de Chica, puxen que asistín a unha corrida. Non digo que non haxa que coñecer para xulgar certas cousas pero con ver o que eu vin nesa corrida xa me bastou para dicir o que penso da tauromaquia. Non me fai falla coñecer + do tema, nin ser unha entendida para xulgar esta "arte".
A Pianista
Arte ou non, creo e confío en que algún día a tauromaquia quedará prohibida por lei, tal e como nós a coñecemos.
A ingnorancia non reside soamente no puro descoñecemento, senón tamén en falar desde o mesmo.
A festa taurina é de difícil explicación se non se admite o seu aspecto ancestral, tradicional e popular. A tauromaquia é exercicio de múltiple comprensión, e pode ser admirada ou criticada, pero os seus compoñentes, que xa citei, permítenlle perdurar no tempo e xerar amplio debate ao seu redor.
A xeración do 27 na súa maioría foi amante da festa, sobre a cal escribiron, pintaron e esculpiron. Recollín as verbas dun ensaio coas que Federico García Lorca plantexaba a cuestión da "festa": "El toreo es probablemente la riqueza poética y vital de España, increíblemente desaprovechada por los escritores y artistas, debido principalmente a una falsa educación pedagógica que nos han dado y que hemos sido los hombres de mi generación los primeros en rechazar. Creo que los toros es la fiesta más culta que hay en el mundo".
O espectador dos touros estase continuamente exercitando na apreciación do bon e do malo, do xusto e do inxusto, do fermoso e do horrendo. O que vai aos touros é exactamente o contrario daquel afeccionado aos espectáculos tipo "loita libre", de quen decía Platón que "non tolera que lle falen da beleza en sí, da xustiza en sí e doutras cousas semellantes".
Na literatura, na pintura, no cine, hai cousas fermosas, delicadas e precisas que parten ou conteñen elementos terriblemente abxectos para unha parte ou maioría da sociedade...aquelo que despreza o políticamente correcto; sen embargo ninguén, minimamente formado, tería o valor de cuestionar o arte e talento do autor. Eu tampouco o vou facer de José Tomás.
Xa sei que a maioría desta sociedade "narcotizada" de pura imbecilidade só quere ver a parte máis sana e vital da mesma; pero, "amigos míos", neste mundo a beleza conxúgase constantemente coa dor, coa inxustiza, ...co máis deleznable e horrendo. Un artista para chegar a selo debe captar todos estes elementos, ser conscentes deles e evocalos. Como xa dixen no artigos, nos touros hai algo que só se expresa de forma ficticia nas outras artes "a vida e a morte".
A loita libre é unha puta merda pero os touros molan. Vale.
Non é a festa máis culta que hai no mundo, pero si é bastante elitista.
O que non sei é se se pode considerar que ser afeccionado ós touros sexa politicamente incorrecto, e aínda que así fora non sei por qué iso había ser positivo per se (que diría o noso compañeiro Tresillo).
Nada máis que dicir que xa falei abondo do tema.
Publicar un comentario